Barrett-slokdarm
Een normale slokdarm is bedekt met een wit-achtig slijmvlies dat plaveiselepitheel genoemd wordt. Bij mensen met een zogenaamde Barrett-slokdarm is dit weefsel echter deels vervangen voor een abnormaal roze-kleurig weefsel dat cilinderepitheel wordt genoemd.
Qua uiterlijk lijkt het op maagslijmvlies, maar onder de miscroscoop is het beduidend anders. Om de diagnose Barrett-slokdarm definitief vast te stellen is dan ook een endoscopie met weefselafname (biopsie) nodig.
De aandoening komt bij mannen zon twee tot vier keer vaker voor dan bij vrouwen. Het is belangrijk om te weten dat een Barrett-slokdarm een zogenaamde premaligne aandoening is.
Oftewel: mensen die door de aandoening zijn getroffen, hebben een significant (30 tot 50 keer) hogere kans op het ontwikkelen van slokdarmkanker. Het is daarom van belang een Barrett-slokdarm met regelmaat te laten controleren op onrustige cellen. Ook hiervoor is een gastroscopie met eventueel biopsie nodig.
De oorzaak
De oorzaak van deze aandoening is het langdurig en regelmatig terugstromen van irriterend maagzuur in de slokdarm. Een veelvoorkomende oorzaak van dit maagzuur is een te zwakke maagpoortspier.
Dit heeft op zijn beurt vaak te maken met een eerder opgelopen middenrifsbreuk, al is het lang niet zo dat iedereen met een middenrifsbreuk ook een Barrett-slokdarm heeft. Omdat de slokdarm niet goed beschermd is tegen maagzuur, raakt deze chronisch ontstoken.
Om de slokdarm te beschermen, groeit hierdoor bij sommige individuen (ongeveer 10%) een nieuwe slijmvlieslaag. Dit nieuwe weefsel kan zich van onderen gezien enkele centimers uitstrekken, maar kan ook over bijna de gehele lengte van de slokdarm het oude slijmvlies vervangen.
Deze nieuwe laag is beter bestand tegen zuuraanvallen, maar de cellen zijn erg onrustig, waardoor de kans op slokdarmkanker toeneemt.
Symptomen en behandeling
Een Barrett-slokdarm kan zonder klachten aanwezig zijn. Symptomen die voor kunnen komen, lijken op die van een slokdarmontsteking. Denk hierbij aan slikproblemen en pijn achter het borstbeen.
De behandeling van een Barrett-slokdarm is sterk afhankelijk van de zogenaamde dysplasie van het Barrett-weefsel. Dysplasie is een verandering in de vorm van de cel, die duidt op een mogelijke ontwikkeling van kankercellen in het gebied. Er zijn diverse gradaties van dysplasie gedefinieerd:
- Geen aanwijzingen voor dysplasie: Spreekt voor zich; de cellen hebben hun oorspronkelijke vorm, zijn netjes gerangschikt en vertonen geen tekenen van misvorming.
- Indefinite for dysplasia: Net-wel-net-niet. In dit geval is de vervorming zo licht, dat het ook aan de ontsteking kan liggen. het onderzoek wordt na behandeling van de ontsteking herhaald.
- Laaggradige dysplasie: In dit geval is er lichte vervorming (vergroting van de celkernen) waarneembaar. De cellen liggen nog wel netjes in een rij, maar sommige kunnen zich enigszins versneld delen.
- Hooggradige dysplasie: Bij hooggradige dysplasie zijn de cellen onregelmatig van vorm en liggen ze niet meer netjes in een rij. Celdeling is versneld aanwezig en de celkernen zijn groot en gevlekt. Deze vorm wordt ook wel carcinoma in situ genoemd, maar is geen kanker!
Om verdere vorming van Barrett-slijmvlies te voorkomen (en de ontsteking te behandelen), worden meestal zuurremmende medicijnen voorgeschreven. Bij hooggradige dysplasie kan tevens tot verder ingrijpen worden overgegaan, omdat er risisco op kanker aanwezig is.
Omdat dit risico zich lang niet bij iedereen manifesteert (slokdarmkanker is zeldzaam), blijft het meestal bij regelmatige controle. Indien noodzakelijk, zijn (afhankelijk van de ernst van de situatie) de volgende ingrepen mogelijk:
- Slokdarmresectie. Bij deze zware operatie wordt de slokdarm verwijderd. Met name bij vroege gevallen van slokdarmkanker is deze methode effectief. Vanwege de ernst van deze operatie en de niet altijd even grote kans op kanker, wordt deze ingreep niet bij iedereen aangeraden.
- Endoscopische therapie. Bij deze minder ingrijpende soort ingreep worden lokaal de oppervlakkige lagen van de slokdarm vernietigd. In sommige gevallen wordt het verwijderde Barrett-slijmvlies vervangen voor normaal epitheel. Dit is een nieuwe ingreep die poliklinisch uitgevoerd kan worden.